Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Eğitim hakkı, sözleşmenin ilk protokolünde ele alınmıştır.22 “Hiç kimse eğitim hakkından yoksun bırakılamaz. Devlet eğitim ve öğretim alanında yükleneceği görevlerin yerine getirilmesinde ana-babanın bu eğitimin kendi dini ve felsefi inançlarına göre yapılmasını sağlama haklarına saygı gösterir.”23
Devletin eğitimi düzenleme hakkının varlığı aşikardır. Devlet eğitimi düzenlerken eğitim hakkının mutlaklığı ilkesine dayanarak “zorunlu eğitimi” getirebilecektir. Bu da beraberinde parasız eğitimi gerekli kılacaktır. Aksi halde zorunluluk ile ekonomik şartların örtüşmesi mümkün olmayacaktır. Eğitimin genellik ilkesi gereğince devlet; eğitimi, toplumu oluşturan kişilerin yaş, cinsiyet, vatandaşlık ve içinde bulundukları hukuki statüler gereği topluma yaygın hale getirmelidir. Ancak bunu yaparken de eşitlik ilkesini bertaraf edecek düzenleme getirmez, toplumu farklı sınıflara ayıramaz.
MADDE 42 – Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz.
Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tesbit edilir ve düzenlenir.
Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılapları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır. Bu esaslara aykırı eğitim ve öğretim yerleri açılamaz.
Eğitim ve öğretim hürriyeti, Anayasaya sadakat borcunu ortadan kaldırmaz.
İlköğretim kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve Devlet okullarında parasızdır.
Özel ilk ve orta dereceli okulların bağlı olduğu esaslar, Devlet okulları ile erişilmek istenen seviyeye uygun olarak, kanunla düzenlenir.
(Ek fıkra: 9/2/2008-5735/2 md.; İptal: Anayasa Mahkemesi’nin 5/6/2008 tarihli ve E.: 2008/16, K.: 2008/116 sayılı Kararı ile. )
Devlet, maddi imkanlardan yoksun başarılı öğrencilerin, öğrenimlerini sürdürebilmeleri amacı ile burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapar. Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır.
Eğitim ve öğretim kurumlarında sadece eğitim, öğretim, araştırma ve inceleme ile ilgili faaliyetler yürütülür. Bu faaliyetler her ne suretle olursa olsun engellenemez.
II. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN SINIRLANMASI
Madde 13. - Temel hak ve hürriyetler, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünün, milli egemenliğinin, Cumhuriyetin, milli güvenliğin, kamu düzeninin, genel asayişin, kamu yararının, genel ahlakın ve genel sağlığın korunması amacı ile ve ayrıca Anayasanın ilgili maddelerinde öngörülen özel sebeplerle, Anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olarak kanunlarla sınırlanabilir.
Temel hak ve hürriyetlerle ilgili genel ve özel sınırlamalar demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olamaz ve öngörüldükleri amaç dışında kullanılamaz.
Bu maddede yer alan genel sınırlama sebepleri temel hak ve hürriyetlerin tümü için geçerlidir.
Kısacası hem anayasanın ilgili maddelerinde ve gerekse uluslararası sözleşmelerde Eğitim hakkı hiçbir şekilde kısıtlanamaz. Engellilere yönelik devletin satın olmuş olduğu hizmeti gerek avuç içi ile izleme ve gerekse yüz tanıma sistemi ile izleme şeklinde engellileri eğitime gelip gelmediğini kontrol altına alma 1- eğitim hakkı 2 – fırsat eşitliği ve temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması maddelerine aykırılık teşkil ettiğinden uygulanması da anayasa ve uluslararası sözleşmelere aykırıdır.
Devlet burada eğitime aldığı bireye baskı yapmakta onun yanlış yaptığını idia etmekte ve toplumsal açıdan zorluk yaşayan bu bireye örgün eğitimde ders görev bireylere uygulamadığını bu engelli bireyler üzerinde gerçekleştirmektedir. Buda açıkça anayasanın 13. Maddesine aykırılık teşkil etmektedir.
Anayasa 42. Madde: Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tesbit edilir ve düzenlenir.
Bu uygulamada kanunla tespit edilen ve düzenlenen bir durum da söz konusu değildir.
Bu uygulama baştan sona kadar engelli bireylere getirilecek bir eziyet etme aracından başka bir şey değildir.